عروسک های بومی ایران که ثبت ملی شده اند - وبلاگ ورزشی چلسی

به گزارش وبلاگ ورزشی چلسی، قصه پیدایش عروسک های بومی ایران

عروسک های بومی ایران کوله باری از تاریخ و فرهنگ را به دوش می کشند. در حالی که در دنیای دیجیتالی امروز عروسک ها دیگر صندلی قبلی خود را در بین مردم ندارند، اما عروسک های بومی ایران یادگاری از سنت و فرهنگ منطقه ها محلی به تعداد می آیند. جالب است بدانید که عروسک های بومی ایران به ثبت ملی رسیده اند و بخشی از آثار فرهنگی و هنری کشور ما محسوب می شوند.

این در حالی ست که بسیاری از مردم با عروسک های بومی ایران آشنایی ندارند و عروسک ها را ابزاری برای تفریح می دانند. عروسک های بومی ایران تاروپودشان با داستان های محلی عجین شده است. از این رو قصد داریم در مجله گردشگری وبلاگ ورزشی چلسی، این عروسک ها که ثبت ملی شده اند را معرفی و داستان آفرینش آنها در هر بافت محلی را بیان کنیم.

دوتوک؛ عروسک روستای سربیشه خراسان

اولین عروسک بومی که به ثبت ملی رسیده از روستای سربیشه خراسان جنوبی است. این عروسک بومی دوتوک نام دارد. چرا که مردم این منطقه به عروسک، در زبان محلی دوتوک می گویند. دوتوک در دل خود سرگذشت های بسیاری را جای داده است.

این عروسک های بومی با هدف آموزش و تفریح به وسیله زنان توانمند روستای تاجمیر ساخته می شوند. عروسک های بومی دوتوک از جنس چوب و پارچه هستند و سازندگان این عروسک ها کمتر به جزئیات توجه می نمایند.

دهتولوک؛ عروسک بومی هرمزگان و جزیره قشم

عروسک ها یادگار مادرها برای دخترها هستند. عروسک بومی دهتولوک در زبان محلی به معنی دختر نامی است که البته به دختولوک هم شناخته می شود. فن ساخت این عروسک بومی ایران از زنان سالخورده به دختران جوان رسیده و قدمتی بیش از 50 سال دارد. زنان قدیمی گفته اند که عروسک های دهتولوک مونس روزگار تنهایی آنها هستند؛ زمانی که شوهرانشان راهی دریا می شدند.

این عروسک بومی به آسانی ساخته می شود. تکه پارچه هایی که به دور پنبه ای پیچیده می شود، اجزای اصلی این عروسک از عروسک های بومی ایران را تشکیل می دهند. صورت این عروسک در گذشته ساده و بدون هیچ اجزایی بود، اما سازندگان با ذوق امروزی برای عروسک دهتولوک چشم و برقع (نوعی پوشش برای صورت که در جنوب ایران مرسوم است) می گذارند.

لیلی بازبازک، عروسک بومی کهگیلویه و بویر احمد

سرگذشت لیلی و مجنون در تاریخ و فرهنگ ما رخنه نموده است. از این رو در بیشتر اقوام محلی لیلی نماد زیبایی و عشق برای دختران ایرانی به تعداد می آید. عروسک لیلی یا بازبازک پیغام آور عشق و زیبایی برای دختران استان چهارمحال بختیاری و فارس است.

این عروسک بومی ایران قامتی بلند دارد و می توان آن را پایکوبیاند. از همین رو به آن بازبازک هم می گویند. در عروسک لیلی از چوبی بلند برای بدنه و دو نی برای دست های عروسک ساخته شده است. صورت و لباس عروسک برگرفته از تکه لباس های محلی این منطقه است. لیلی بازبازک، یکی از عروسک های بومی ایران است که از نسلی به نسل دیگر به اسم میراث گذاشته می شود.

بی بی کگ؛ عروسک آیینی زرتشتیان

عروسک های آیینی ریشه ای عمیق در باورهای مردم دارد. عروسک بی بی کگ از این قاعده مسثتنی نیست. بسیاری از زرتشتیان از این عروسک بومی ایران در مراسم های مذهبی و آیینی خود استفاده می نمایند. عروسک بی بی کگ برای درمان نازایی زنان در مراسم بی بی سه شنبه آورده می شود.

زنانی که در پی مراد دل خود هستند، عروسک را با خود می برند و به جای آن پول می گذارند. پوشش زیرین عروسک بومی بی بی کگ سفید است و داخل عروسک با گیاه آویشن پر می شود. این گیاه در باور زرتشتیان نماد خوشبختی و شگون است. اجزای صورت این عروسک بومی با سوزن دوزی ساخته می شود. باید بدانید که بی بی کگ کارکرد تفریح برای بچه ها ندارد.

قورچوق؛ عروسک بومی ترکمن

یکی از عروسک های بومی ایران که قدمتی بیش از یک قرن دارد و به پیشینه آن به شهر گنبد کاووس باز می شود، قدمی بیش از یک قرن دارد، عروسک بومی قورچوق است. فن ساخت این عروسک محلی، سینه به سینه به صورت شفاهی به زنان بومی رسیده است. این عروسک بومی استان گلستان برای پسران هم ساخته می شود.

شکل عروسک پسرانه قورچوق سر ندارد و پوششی مثلثی دارد که همان بالاپوش مردان ترکمن است. بدن عروسک بومی قورچوق از شاخه های درختان ساخته می شود. لباس عروسک شبیه لباس های محلی زنان ترکمن است. رنگ لباس عروسک قورچوق شاد و مقدار پیراهن بلند است.

لال بهیگ؛ عروسک بومی عشایر لر

عروسک ها در قوم های ایرانی نماد باورهای مختلفی هستند. عروسک بومی لال بهیگ در مراسم های طلب باران نقش آفرینی می نماید. عروسک بومی لال بهیگ متعلق به عشایر بازفت در شهرستان کوهرنگ است.

در گویش لری به عروس بهیگ می گویند. از این رو عروسک لال بهیگ یا عروس خاموش نماد شرم و حیای عروس ها هستند. لباس این عروسک بومی از دامن بلند و شلوار ساخته می شود که برگرفته از پوشش زنان عشایر است.

بوکه باران؛ عروسک آیینی کردستان

ایران کشوری خشک و تشنه بوده و هست. از همین رو آیین های زیادی برای طلب باران در قوم های مختلفی برگزار می شود. آیین طلب باران در کردستان به وسیله عروسک هایی انجام می شود. این عروسک ها به دست بچه ها داده می شوند و در مراسم چرخانده می شوند. در این مراسم آیینی بر روی لباس های عروسک ها سکه و اجسام فلزی وصل می شود.

به گردانندگان عروسک ها در مراسم تخم مرغ، آجیل و نقل داده می شود. ساختار عروسک به وسیله چوب هایی به شکل صلیب ساخته شده است. لباس های رنگارنگ محلی هم به تن عروسک ها پوشانده شده است. بوکه باران از آن دسته عروسک های بومی ایران است که صندلی عمیقی در باورها و تفریح بچه ها کرد دارد.

مینابازی؛ عروسک نمایشی استان فارس

عروسک بومی استان فارس، دختری شاد و پایکوبیان است. مینا بازی که نام عروسک محلی شیرازی ها است، شور و اشتیاق را منتقل می نماید. این عروسک قدمتی بیش از نیم قرن دارد و گفته شده آغازگر هنرهای لوطی گری و مطربی با این عروسک بوده است. عروسک مینا، دختری زیبا است که به همراه ساز و آواز در مراسم های شاد مردم شیراز حضور دارد.

تکم؛ عروسک آیینی استان اردبیل

عیدنوروز برای تمام مردم ایران زمین مراسمی آیینی محسوب می شود. عروسک بومی ایران به نام تکم که به استان اردبیل برمی شود، پیغام آور نو شدن سال است. تکم آیینی ست که چهارشنبه آخر هرسال به وسیله مردمان بومی اردبیل گردانده می شود.

این عروسک بومی، حیوانی چهارپا است که بدنش از تخته چوب ساخته می شود. تکم در زبان محلی به معنی بز نر است که در راس گله حرکت می نماید. افرادی که عروسک تکم را می گردانند به مناسب نوید دادن سال نو، از مردم هدایایی دریافت می نمایند.

عاروسو؛ عروسک بومی استان کرمان

عروسک های بومی ایران هنر دست زنان توانمندی هستند که برای بچه ها خود مایه تفریح و آموزش را فراهم نموده اند. عروسک بومی عاروسو متعلق به شهر بابک در استان کرمان است. این عروسک بومی از ساده ترین لوازم مانند پارچه، پنبه و چوب ساخته می شود. عاروسو قدمتی بیش از 120 سال دارد و اکنون منبعی برای عایدی زنان خانه دار محسوب می شود.

لوپک چمکی؛ عروسک روستای تم گران کرمان

عروسک های بومی ایران صندوقچه ای از داستان های اسرارآمیز هستند. عروسک بومی آیینی لوپک چمکی قدمتی 200 ساله دارد و متعلق به روستای تم گران کرمان است. این عروسک بومی داستانی عجیب دارد.

گفته شده که لوپک ماهی، زنی بوده که شوهرش را کشته و علاوه بر اینکه برای او عزاداری ننموده، در مراسم شادی با لباس های رنگی حاضر شده و به پایکوبی و پایکوبی پرداخته است. این عروسک بومی اکنون هم جزو صنایع دستی این روستا محسوب شده و در مراسم آیینی از آن استفاده می شود.

تادونه؛ عروسک آیینی اقوام گالش مازندارن

پیوند زدن تفریح با باورها در عروسک های بومی ایران به خوبی دیده می شود. اهالی قوم گالش برای دور شدن از چشم زخم و نظر عروسکی چوبی درست کردند که از درخت داغ داغان است. در گویش محلی تا به معنی یک است و تادانه اشاره به یک دانه بودن این درخت دارد. بر روی عروسک بومی تادونه اشکال و تراشه های هنرمندانه ای کشیده می شود. این عروسک آیینی ساده جزو میراث فرهنگی و صنایع دستی مازندران محسوب می شود.

عاروسک جلی؛ عروسک بومی ابرکوه یزد

عاروسک جلی نماد مادربزرگ هایی است که با گرمای لبخندشان در آغوش بچه ها جا خوش می نمایند. جلی عروسک بومی ایران در منطقه ابرکوه استان یزد است. عروسکی که چارقدی رنگی به سر نموده و لبخندی عمیق بر روی صورتش حک شده است. این عروسک بومی به چهار قرن پیش برمی شود. دامن های رنگی، موهایی که از فرق سر باز شده و چارقد بلندی بر سر این عروسک بومی سبب شده که بسیار مورد توجه گردشگران قرار گیرد.

طاهره یلفانی

• عروسک های بومی ایران که ثبت ملی شده اند
• مزایای اقامت یکساله ترکیه
• لوکس ترین ایرلاین های جهان در سال 2021

Set your Author Custom HTML Tab Content on your Profile page