مکان یابی مناسب مهم ترین معیار ایمنی دوربرگردان - وبلاگ ورزشی چلسی

به گزارش وبلاگ ورزشی چلسی، خبرنگاران، گروه استان ها- سید کامبیز لطیف عقیلی*: ایران در رعایت نکردن قوانین هدایت و رانندگی از کشورهای پیشرو دنیا است قوانینی چون رعایت نکردن فواصل طولی و جانبی در حین حرکت و توقف و عجله در گذر از چراغ هدایت؛ حتی در بسیاری از معابر قانون حق تقدم، جایش را به قانون هر کس توانست، داده است.

دوربرگردان ها از جمله طرح های غیرمتعارف در شهرسازی هستند و شاخص های عملکرد نظیر زمان سفر، حرکات گردشی، تعداد توقف ها و کل زمان سفر را تحت تأثیر قرار می دهند ولی عمده استفاده از دوربرگردان ها به منظور کاهش زمان سفر و تأخیر است.

دوربرگردان اصطلاحی است که در ذهن عموم به بریدگی شهرت دارد و به جرأت می توان گفت راه چاره خطرناکی برای گذر از یک سمت بزرگراه به سمت دیگر برای چرخش 180 درجه است، انحراف به چپ در هر زمان و مکانی مخصوصاً بزرگراه ها خطرناک است، چون وسیله نقلیه وارد محدوده و مسیری می گردد که در آن وسایل نقلیه مجاز هستند با سرعت بیشتر حرکت نمایند.

عمده اشکالاتی که در دوربرگردان ها به دفعات و مکرراً خودش را نشان می دهد اضافه شدن وسایل نقلیه از دسترسی های فرعی تحت زاویه خاص به دوربرگردان و قرار ندریافت در تک لاین مستقیم در زمان چرخش 180 درجه و بی توجهی از سوی رانندگان به مسیر مقابل در زمان دورزدن است.

سوانح مرتبط با دوربرگردان ها عمدتاً در اثر اشتباهات انسانی است ولی می توان دوربرگردان ها را به گونه ای طراحی کرد که کمترین خسارت را داشته باشد، تصور می کنم اکنون طراحان به اشتباه خود پی برده اند و معیارهای ارزیابی دوربرگردان ها از کاهش زمان سفر به کاهش خطرات جانی برای رانندگان و پیاده های احتمالی تغییر نموده است.

علی هذا طرحی که در نظر گرفته می گردد باید با رعایت مؤلفه هایی مانند ایمنی، آلودگی هوا، مصرف سوخت، زمان و مسافت سفر دارای کمترین اثرات منفی و بیشترین اثرات مثبت بوده و برای کاهش و جلوگیری از تخریب رفتار ترافیکی و در نتیجه ایجاد بهبود در زمینه حرکت و حفظ جان افراد باشد.

دوربرگردان ها با هدف ساخت اتوبان و بزرگراه تناقض دارند

دوربرگردان ها با هدف ساخت اتوبان و بزرگراه تناقض دارند و عملاً با ساخت دوربرگردان و رسیدن سرعت به صفر در لاین سمت چپ اختلال بزرگی در مسیر حرکت به وجود آمده و پتانسیل بروز حادثه را افزایش می دهد، در محافل تخصصی موضوع دوربرگردان همیشه محل مناقشه بوده اما با وضعیت موجود و خسارت های پدید آمده راه چاره مناسبی است و به نظر نمی رسد جایگزین کم هزینه تری وجود داشته باشد. اگرچه با صرف هزینه بیشتر استفاده از زیرگذر و روگذر هم می تواند از پیشنهادات باشد.

دوربرگردان های اتوبان یک نگرش اقتضایی براساس یکی از وجوه مدیریت های چهارگانه است. ناکارآمدی راه چاره های متعارف کاهش تراکم و تأخیر در اتوبان و بزرگراه سبب شد تا دوربرگردان ها در مرکز توجه قرار گیرند و با ویژگی های هندسی و عملنمودهای خاصی که دارند به بهبود عملکرد چرخش 180 درجه ای وسایط نقلیه یاری نمایند.

اصول دوربرگردان ها عدم رعایت ورودی ها و خروجی ها و سرعت های مجاز و حداقل فاصله برای رسیدن و فواصل خروجی و ورودی است و احداث دوربرگردان هم سطح یک کار غیرعلمی است که ممکن است در بسیاری موارد کارساز باشد و مسائل ترافیکی را حل نماید اما این تصور اشتباه است که با تعمیم آن به همه نقاط به مثابه یک دارو برای تمام دردها عمل کند.

احداث هرگونه دوربرگردان در اتوبان ها و بزرگراه ها خطرات خاص خود را در پی دارد اگرچه به تصور همگان لاین سرعت در سمت چپ و لاین کندرو در سمت راست جاده قرار می گیرد اما تجربه نشان داده است دوربرگردان ها چه به صورت روگذر یا زیرگذر باشند یا به شکل N یا به صورت بریدگی ایجاد خطر خواهند کرد، پس ضروری است طراحی دوربرگردان ها به گونه ای انجام گردد که با ایجاد کمترین خطر از برخورد جلو به عقب وسایل مستقیم رو بزرگراه و گردشی دوربرگردان جلوگیری گردد و جریان های ورودی به خروجی از بزرگراه و جریان دورزننده کانالیزه شوند زیرا مستقیم رو اصلی هنگام عبور از محدوده تغییر خط مجبور به تعدیل سرعت خود است و خودروهایی که قصد ورود به دوربرگردان یا معبر فرعی را دارند مجبور هستند خود را به ترتیب به خط هم جوار میانه و هم جوار جدول برسانند.

جریان مستقیم رو اصلی هنگام عبور از مقطع تغییر خط مجبور به تعدیل سرعت خود می گردد و دوربرگردان تأثیر دیگری بر روی آن ها ندارد که این نحوه تغییر مسیر بیشتر به استقبال از خطر شبیه است. با وجود این، بسیاری از افراد هرروز به اجبار به این کار تن می دهند.

در پاره ای از موارد برای کاهش خطرات گذر از دوربرگردان ها مخصوصاً در شهرها، در نزدیکی آن ها سرعت گیر احداث می نمایند، یا با تعریض منطقه بریدگی، ناحیه به اصطلاح امنی را برای اتومبیل ها تعبیه می نمایند که این راه چاره ها نه تنها بدون اشکال نیست بلکه خود، مسئله ای به مسائل دیگر اضافه می نماید. مخصوصاً این که مشکل انحراف به چپ اجباری، آن هم در حین کاهش سرعت را حل نمی نماید.

اکنون که استان گلستان پس از تصادف معاون وزیر کار و مدیر عامل سازمان تأمین اجتماعی در تب وتاب احداث دوربرگردان است و بالاترین مقام اجرایی استان هم بر این موضوع نظارت می نماید پیشنهادهای ذیل ارائه می گردد.

1. تجمیع دوربرگردان ها و کم کردن تعداد آن ها.

2. نصب دوربین کنترل سرعت در بازه مکانی 50 تا 100 متری دوربرگردان ها.

3. نصب دوربین مخصوص کنترل متخلفانی که از سمت راست با کمترین سرعت و با دو یا سه لاین کردن گردش به چپ بیشترین خطر را برای خودروهای مستقیم رو به وجود می آورند.

4. نصاب فاصله هزار متری از دسترسی های فرعی.

5. عدم صدور مجوز اماکن تأسیساتی عمومی با حجم بالای گردش به چپ مانند پمپ بنزین، پمپ گاز و غیره در فواصل کمتر از هزار متری دوربرگردان.

6. خودداری از احداث دوربرگردان در قوس ها، حتی با زاویه بزرگ.

7. مکان یابی مناسب با در نظر دریافت مؤلفه های آن به عنوان مهم ترین معیار احداث دوربرگردان.

اگرچه تمامی موارد فوق را بسیار مهم، ضروری و حیاتی می دانم ولی معتقدم مکان یابی مناسب دوربرگردان مهم ترین معیار ایمنی در احداث دوربرگردان است.

* کارشناس عمران و دانشجوی سال آخری دکتری برنامه ریزی شهری